Herb2 40px

Jan Ledóchowski

 

 


Wujowie i Inni -


 

 



Film Jana Ledóchowskiego, „Wujowie i inni”, złożony z rozmów przeprowadzonych przez autora z krewnymi i znajomymi, opowiada o tym, jak ich ziemiański tryb życia dobiegł końca w wyniku drugiej wojny światowej i przedstawia dramatyczne wybory, których musieli dokonywać, kiedy wysiedleni ze swoich dworów i napiętnowani jako „zdrajcy i obszarnicy” stanęli przed koniecznością zdefiniowania od nowa sensu swojego życia.

Film jest także historią niepodobnych do siebie losów trzech dworów, z którymi byli związani bohaterowie filmu.
Głównymi bohaterami filmu są Maciej Morawski, syn Kajetana Morawskiego i wuj autora, oraz jego stryjeczny brat Kazimierz Morawski, zwany w rodzinie „Adzio”, syn Tadeusza (brata Kajetana).

Kajetan Morawski, kierownik MSZ w 1926, wiceminister Skarbu w 1939 i dziadek autora, był właścicielem majątku Jurkowo pod Poznaniem.  Ożenił się z Marią Turno, córką Stanisława Turno, właściciela majątku Objezierze pod Poznaniem i Przewodniczącego Rady Nadzorczej Hotelu Bristol w Warszawie.  Kajetan wyjechał z Polski podczas kampanii wrześniowej i wraz z rządem polskim przez Angers we Francji dotarł do Londynu.

Julia, żona Tadeusza Morawskiego i matka Kazimierza, była córką ważnej postaci dwudziestolecia, Zdzisława ks. Lubomirskiego.  Urodzony na wygnaniu ks. Lubomirski był regentem Polski w 1917 i 1918, piłsudczykiem, senatorem RP z ramienia BBWR’u, i zakładnikiem Hitlera w 1939.  Był też właścicielem majątku i pięknego pałacu w Małej Wsi pod Grójcem.

Maciej Morawski miał zaledwie 10 lat, kiedy wybuchła wojna i Jurkowo zostało przyłączone do Rzeszy.  Razem z innymi wysiedlonymi krewnymi znalazł się u 10-letniego brata stryjecznego Kazimierza Morawskiego na dworze w Małej Wsi.  W Małej Wsi znalazła schronienie także Dorota Kłuszyńska, z domu Dora Pilcer, bardzo aktywna działaczka polityczna żydowskiego pochodzenia i senator RP z ramienia partii socjalistycznej PPS.  Maciej, Kazimierz i siostra Kazimierza, Maria Sokolnicka,  opowiadają w filmie o swoim dzieciństwie w Małej Wsi, o rodzinie, dziadku Zdzisławie, o gościach i o Dorocie Kłuszyńskiej.  Z wyjątkiem aresztowania Zdzisława Lubomirskiego, który zmarł w 1943 w następstwie odniesionych na Pawiaku obrażeń i gruźlicy, Mała Wieś była oazą spokoju.

Magda Morawska, starsza siostra Macieja, również odwiedzała Małą Wieś, ale większość czasu spędzała w Warszawie, gdzie była łączniczką AK.  Ponieważ biegle mówiła po francusku i po niemiecku, z podrobionymi papierami volksdeutschki była wysyłana na misje kurierskie w Niemczech.

Losy dworu w Zbydniowie były całkiem odmienne od losów Małej Wsi.  Dominik Horodyński, syn właściciela majątku, opowiada w filmie o krwawej masakrze dokonanej przez SS na jego rodzinie, gościach i pracownikach po przyjęciu weselnym w Nocy Kupały 1943.  Sam ocalał, bo w tym momencie działał w wileńskim AK.  Relacjonuje też walki w trakcie powstania warszawskiego oraz śmierć swojej przyjaciółki, wspomnianej wyżej Magdy Morawskiej, która w wieku 22 lat zginęła przy barykadzie na ul. Okopowej. Dominik był po wojnie serdecznym przyjacielem ojca autora, Włodzimierza hr. Ledóchowskiego, i ożenił się z jego kuzynką Teresą hr. Ledóchowską.

Maciej Morawski opowiada o swoich przygodach jako 15-letniego chłopca w służbach sanitarnych.  Sam jednak został odcięty od bojowników Powstania już 2 sierpnia i razem z matką i z innym cywilami, którzy przeżyli masakry dokonane przez brygadę generała SS Kamińskiego, został wywieziony do obozu w Pruszkowie. 


Więcej Informacji

 




Wkroczenie Armii Czerwonej i NKWD w 1944 i 1945 doprowadziło do aresztowania, wysiedlenia i deportacji ziemian, egzekucji dowódców AK, i do walk z oddziałami AK, które kontynuowały walkę o niepodległość Polski.  

Piotr Dowżenko, Prezes Stowarzyszenia Historycznego  im. V  Wileńskiej Brygady AK, opowiada w filmie o losach majora Zygmunta Szendzielarza, ps. „Łupaszko”.

Anna Konstantowa hr. Potocka, z domu Rey, bliska znajoma rodziców Jana na emigracji w RPA po wojnie, opowiada o swoich przygodach z Armią Czerwoną, i aresztowaniu jej przez NKWD.  Jej koledzy z AK, z wyjątkiem dowódcy Konstantego Łubieńskiego, zostali deportowani w głąb Rosji. Również Tadeusz Morawski, ojciec Kazimierza, został aresztowany przez NKWD w Małej Wsi.

Po wojnie Kajetan Morawski pozostał w Paryżu jako Ambasador Rządu na Uchodźstwie.  Jego syn Maciej dołączył do niego i przez wiele lat pracował w Radiu Wolna Europa.  W filmie Maciej opowiada o tym, jak zespół radia z Janem Nowak-Jeziorańskim skutecznie walczył z zakłamaniem władz komunistycznych.

Anna Potocka wyjechała z rodzicami do rodzinnego zamku Montrésor we Francji.

Dominik Horodyński pozostał w kraju, współpracował z Bolesławem Piaseckim w PAX (w którym początkowo był aktywny także Tadeusz Mazowiecki) i jako znany dziennikarz został redaktorem naczelnym Kultury warszawskiej.

Kazimierz Morawski też pozostał z rodzicami w Warszawie. Od 1976 był posłem a od 1982 członkiem Rady Państwa PRL. W filmie opowiada o swojej działalności w PAX i w koncesjonowanej partii katolickiej ChSS, o współpracy z pierwszymi sekretarzami KC PZPR Edwardem Gierkiem i Wojciechem Jaruzelskim, oraz o spotkaniu na Kremlu przed wprowadzeniem stanu wojennego w 1981.

W filmie Jan Ledóchowski rozmawia także z Janem Lityńskim, wielokrotnie aresztowanym opozycjonistą PRL, obecnie doradcą Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.

Wszystkie trzy dwory odebrano ich właścicielom w 1945. Mała Wieś w okresie PRL-u została rezydencją Premiera. Film przedstawia ich stan obecny, pozwala poznać obecnych mieszkańców Jurkowa i miejsce masakry w Zbydniowie.

Osadzony w realiach środowiska ziemiańskiego, konkretnych dworów ziemiańskich, film na przykładzie członków i przyjaciół jednej rodziny dokumentuje dramatyczne i dramatycznie różne wybory polskich ziemian.


Film składa się z dwóch części:
(1) do końca wojny,
(2) po wojnie
razem 132 min.

Premiera filmu w Londynie 9 lutego 2014 r.  

Więcej informacji o filmach Jana Ledóchowskiego na stronie: www.ledochowski.eu/film

 

 

 

 

 

Information on living family members will be included in this website only if submitted or approved by them. Informacja o żyjących członkach rodziny może zostać umieszczona na tych stronach jedynie w wypadku gdy dana osoba wyrazi zgodę. Jan Ledóchowski